Για τις απολύσεις ο νόμος εφαρμόζεται ήδη . Για τα αντισταθμιστικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων (55-64 χρόνων), το υπουργείο καθυστερεί και ο νόμος δεν εφαρμόζεται! Αυτό υποστηρίζει - με άλλα λόγια- σε πόρισμά του προς τουπουργείο Εργασίας ο Συνήγορος του Πολίτη. Θεωρεί «κοινωνικά και συνταγματικά αναγκαία την έκδοση των υπουργικών αποφάσεων για την εφαρμογή στην πράξη των μέτρων άμβλυνσης των συνεπειών των απολύσεων εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας» και ζητά από την πολιτική ηγεσία, επειγόντως να επιληφθεί...
Στο έγγραφο επισημαίνεται ότι ενώ με το Ν. 3863/2010 τροποποιήθηκαν βασικές διατάξεις του δικαίου των απολύσεων με αύξηση των αριθμητικών ορίων για την εφαρμογή της διαδικασίας ομαδικών απολύσεων, στην περίπτωση των αντισταθμιστικών μέτρων, για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών προβλέπεται η έκδοση υπουργικής απόφασης, η οποία όμως μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί. Έτσι δεν μπορούν πρακτικά να ωφεληθούν οι απολυμένοι αυτής της κατηγορίας (ηλικίας 55 έως 64 ετών).
Το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη έχει ως εξής:
«Η κάμψη της προστασίας από την απόλυση που υιοθετήθηκε πρόσφατα από τον Έλληνα νομοθέτη πλήττει εντονότερα τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερης δυσκολίες για την επανένταξή τους σε θέση εργασίας. Για την άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών των απολύσεων, ο νομοθέτης προέβλεψε ειδικά μέτρα ενίσχυσης, τα οποία όμως δεν εφαρμόζονται ακόμη επειδή δεν έχουν εκδοθεί οι προβλεπόμενες υπουργικές αποφάσεις και εγκύκλιοι. Ο Συνήγορος του Πολίτη καλεί τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες ώστε οι απολυμένοι αυτής της κατηγορίας να μπορούν να ωφελούνται από τις ρυθμίσεις του νόμου.
Με τις διατάξεις των παρ. 1, 2 και 3 του άρθρου 74 του ν. 3863/2010 τροποποιήθηκαν βασικές διατάξεις του δικαίου των απολύσεων με αύξηση των αριθμητικών ορίων για την εφαρμογή της διαδικασίας ομαδικών απολύσεων, καθώς και ως προς τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης και τον τρόπο καταβολής της. Με τους νέους κανόνες αφενός, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή η διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης επί ομαδικών απολύσεων απαιτείται πλέον μεγαλύτερος αριθμός σχεδιαζόμενων απολύσεων. Αφετέρου, μειώνεται το κόστος που συνεπάγεται για τον εργοδότη η καταγγελία της σύμβασης εργασίας και προβλέπεται η καταβολή της αποζημίωσης σε δόσεις. Με τις διατάξεις αυτές, ο νομοθέτης του ν. 3863/2010 μειώνει την προστασία της διατήρησης της θέσης εργασίας που προδιέγραφαν οι προϊσχύουσες διατάξεις. Ας σημειωθεί δε ότι οι παρ. 1, 2, 3 και 7 του άρθρου 74 είναι άμεσης εφαρμογής, δηλαδή δεν χρήζουν εξειδίκευσης προκειμένου να εφαρμοσθούν στην πράξη.
Ωστόσο, εν γνώσει των αυξημένων προβλημάτων κινητικότητας και επανένταξης στην αγορά εργασίας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας, επιχειρείται με τις διατάξεις των παρ. 4, 5 και 6 του ίδιου άρθρου να αμβλυνθούν, για την κατηγορία αυτή, οι συνέπειες που θα έχει η κάμψη της προστασίας ως προς τη διατήρηση της θέσης εργασίας, ενώ με την παρ. 7 επιχειρείται περιορισμός των απολύσεων με ειδικότερο αριθμητικό κριτήριο για τους εργαζομένους ηλικίας 55 έως 64 ετών. Έτσι: α) με την παρ. 4 ο νόμος δημιουργεί αντικίνητρο για τις απολύσεις των προχωρημένης ηλικίας εργαζομένων, αφού ο εργοδότης επιβαρύνεται με μεγάλο ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών αυτασφάλισης των απολυθέντων για τρία χρόνια. β) Με την παρ. 5 προβλέπεται η δυνατότητα κατάρτισης ειδικών προγραμμάτων οικονομικής ενίσχυσης από τον ΟΑΕΔ με χρηματοδότηση από τον ΛΑΕΚ, με τα οποία ο ΟΑΕΔ θα αναλαμβάνει το υπολειπόμενο κόστος της αυτασφάλισης για όσο χρόνο υφίσταται υποχρέωση καταβολής από τον εργοδότη. γ) Προβλέπεται η ένταξη του συνόλου αυτής της κατηγορίας των απολυομένων στα προγράμματα εργασίας των μακροχρόνια ανέργων ηλικίας 55 έως 64 ετών για εργασία στο δημόσιο τομέα. Σε αντίθεση όμως με όσα ισχύουν για την διευκόλυνση των απολύσεων, στην περίπτωση των αντισταθμιστικών μέτρων, για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών προβλέπεται η έκδοση υπουργικής απόφασης, η οποία όμως μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί.
Ας σημειωθεί ότι όσον αφορά το αντικίνητρο της παρ. 4, όσο η διάταξη δεν εφαρμόζεται, το αντικίνητρο αναστρέφεται, αφού ή ομάδα στόχος για την συμμετοχή του εργοδότη στο κόστος της αυτασφάλισης καθίσταται περισσότερο ευάλωτη στην απόλυση, προκειμένου να αποφευχθεί ακριβώς αυτό το κόστος, που θα επέλθει όταν τεθεί σε εφαρμογή η διάταξη. Τα αντίθετα με την στόχευση της διάταξης αποτελέσματα επιτείνονται, αφού ευάλωτοι δεν είναι μόνο όσοι πλησιάζουν το ηλικιακό όριο, αλλά και όσοι το πληρούν αλλά δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν το δικαίωμά τους.
Στο πλαίσιο των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων στην εργασία και στην κοινωνική ασφάλιση, η λήψη και υλοποίηση των ελάχιστων αυτών μέτρων άμβλυνσης των αρνητικών επιπτώσεων των απολύσεων στους προχωρημένης ηλικίας εργαζομένους, ως αναγκαίο αντιστάθμισμα, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί παράλληλα με την υλοποίηση των άμεσης εφαρμογής διατάξεων με τις οποίες μειώθηκε η προστασία της διατήρησης της θέσης εργασίας.
Για τον λόγο αυτό, ο Συνήγορος του Πολίτη ζήτησε: α) την άμεση εφαρμογή της διάταξης της παρ. 4, με την οποία ιδρύεται η υποχρέωση του εργοδότη και το αντίστοιχο δικαίωμα των απολυθέντων προχωρημένης ηλικίας ήδη από την έναρξη ισχύος του νόμου (15.7.2010), ακόμα και χωρίς την έκδοση της κανονιστικής πράξης για την οποία εξουσιοδοτείται ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, δηλαδή με απλή εγκύκλιο οδηγία. β) Την εφαρμογή της παρ. 5, δηλαδή την ανάληψη του υπολοίπου κόστους της αυτασφάλισης από τον ΛΑΕΚ και την ένταξη των απολυομένων αυτής της κατηγορίας στα προγράμματα εργασίας των μακροχρόνια ανέργων ηλικίας 55 έως 64 ετών για εργασία στο δημόσιο τομέα, με την έκδοση υπουργικής απόφασης, η οποία, και αν ακόμη θεωρηθεί ότι συνιστά ευχέρεια και όχι υποχρέωση του εξουσιοδοτούμενου Υπουργού, είναι κοινωνικά αλλά και συνταγματικά αναγκαία.
Με το άρθρο 69 του Προσχεδίου Νόμου για την «Αναμόρφωση Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας και ρυθμίσεις θεμάτων κοινωνικής ασφάλισης», που δόθηκε πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα, προτείνεται η τροποποίηση των παρ. 4-6 του άρθρου 74 του ν. 3863/2010. Με τις προτεινόμενες διατάξεις τίθενται προϋποθέσεις χρόνου ασφάλισης για την υπαγωγή στη ρύθμιση του νόμου, προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων εργοδοτών και απολυομένων και ορίζεται καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής η 31η.12.2012, δηλαδή οι σχετικές ρυθμίσεις προβλέπονται ρητά ως προσωρινό μέτρο. Ο Συνήγορος του Πολίτη επιφυλάσσεται για τη διατύπωση απόψεων σχετικά με τις προτεινόμενες διατάξεις. Όσον αφορά πάντως το ζήτημα της έκδοσης των κανονιστικών πράξεων και εγκυκλίων για την ενεργοποίηση των μέτρων για την άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών των απολύσεων στους προχωρημένης ηλικίας εργαζομένους, οι προτάσεις της Αρχής εξακολουθούν να ισχύουν και υπό το φως των προτεινόμενων διατάξεων».
