«Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα πρέπει να επιδιώξει την αναδιάταξή του, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις σημερινές δύσκολες συνθήκες. Ενθαρρύνουμε την ενίσχυσή του»...
Συνέντευξη στον Χρήστο Μαχαίρα
Βετεράνοι και νεότεροι επιμένουν ότι η πολιτική ήταν και παραμένει ένα σπορ συλλογικό. Πάντοτε; Οχι, φυσικά. Κάθε κανόνας έχει τις εξαιρέσεις του. Υπάρχουν στιγμές που η μοναξιά του πολιτικού μοιάζει με τη μοναξιά του τερματοφύλακα μπροστά στο πέναλτι...
Την προπερασμένη Παρασκευή το απόγευμα, μετά τη γνωστή συνέντευξη της τρόικας, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ένιωσε να βρίσκεται μόνος στο χαράκωμα, έχοντας να αντιμετωπίσει όχι μόνο τα πυρά της αντιπολίτευσης, αλλά και τις ενστάσεις, τα μισόλογα, τους υπαινιγμούς, ακόμα και τις ανοιχτές επιθέσεις ορισμένων άσπονδων φίλων και συναδέλφων του.
Τι είχε πάει στραβά; Δέκα ημέρες αργότερα, με τη σκόνη του δημόσιου ποδοβολητού να έχει κάτσει πλέον στο έδαφος, ο ίδιος παραδέχεται ότι, εκ μέρους της κυβέρνησης, δεν πήγαν όλα όπως έπρεπε. Κατανοεί ακόμα και τις εξ οικείων αντιδράσεις, λέγοντας ότι «όταν δημιουργούνται παρόμοια προβλήματα, υπάρχουν και εύλογα παράπονα». Σπεύδει να ξεκαθαρίσει, ωστόσο, ότι τις περίφημες συνεντεύξεις της τρόικας θα πρέπει να τις ξεχάσουμε, ενώ βλέποντας προς τα μπροστά, εξηγεί αναλυτικά πώς το υπουργείο και ο ίδιος φαντάζονται ότι μπορεί να προσεγγίσουμε τα 50 δισ. ευρώ από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου.
Η ζωή, άλλωστε, ασχέτως επιβεβαιώσεων ή διαψεύσεων, ούτως ή άλλως συνεχίζεται. Την ώρα που συζητάμε, για παράδειγμα, αν η επαναγορά χρέους -που ο υπουργός δηλώνει ευθέως ότι διεκδικεί- συνιστά μορφή αναδιάρθρωσης ή τη στιγμή που επιχειρούμε να καταλάβουμε αν οι συνταγές του μνημονίου υπονομεύουν μακροπρόθεσμα τις προοπτικές της Κεντροαριστεράς, «σκάει» η είδηση των διαπραγματεύσεων για τη συγχώνευσης της Εθνικής Τράπεζας με την Alpha Bank.
«Αν επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για μεγάλη κίνηση», του λέω. «Αλλάζει το τραπεζικό τοπίο...»
Ενας υπουργός Οικονομικών, ακόμα κι αν το θέλει, δεν εκδηλώνει τα αισθήματά του. Προσέχοντας τις λέξεις του και αφού πρώτα υπογραμμίσει ότι «η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος προφανώς αφορά τις ίδιες τις τράπεζες», υπογραμμίζει ότι «η κυβέρνηση επανειλημμένα έχει επισημάνει ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα πρέπει να επιδιώξει την αναδιάταξή του, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, να παίξει τον ρόλο του στη σημερινή συγκυρία, στη χορήγηση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία και στην ανάπτυξη». «Δηλαδή», επιμένω, «ενθαρρύνετε τις συγχωνεύσεις». «Φυσικά», είναι η απάντηση. «Ενθαρρύνουμε παρόμοιες πρωτοβουλίες, οι οποίες αποβλέπουν στην ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος».
Αλλά, καλύτερα, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Εν αρχή, άλλωστε, ην η τρόικα...
Κύριε Παπακωνσταντίνου, η κυβέρνηση βρέθηκε στο κέντρο ενός κυκλώνα αντιδράσεων, που πυροδότησε η γνωστή συνέντευξη των εκπροσώπων της τρόικας. Νιώθετε ότι, από την πλευρά σας, συλλογικά και προσωπικά, πήγαν όλα όπως έπρεπε;
Προφανώς, όχι, κύριε Μαχαίρα. Να ξεκαθαρίσουμε, όμως, κάτι. Ούτε εγώ ούτε η κυβέρνηση μπορούμε ή θα έπρεπε να καθορίζουμε το περιεχόμενο της αξιολόγησης από τους τρεις ανεξάρτητους οργανισμούς που συγχρηματοδοτούν το Πρόγραμμα της Ελλάδας. Αυτή είναι και η δύναμη αυτών των αξιολογήσεων, ότι δίνουν την έξωθεν καλή μαρτυρία για τις πραγματικές προσπάθειες και την πραγματική πρόοδο που έχει επιτύχει η χώρα μας σε ελάχιστους μήνες. Εδώ, όμως, δεν έγινε αυτό. Για πρώτη φορά, ξεπέρασαν την αναφορά στην αξιολόγηση των πεπραγμένων και έγιναν αναφορές σε δεδομένα που ξεπερνούν κατά πολύ τις αποφάσεις και τον πραγματικό προγραμματισμό της κυβέρνησης. Γι’ αυτό και εκφράσαμε, σε όλους τους τόνους, τη δυσαρέσκειά μας για τον τόνο και το περιεχόμενο που επέλεξαν να δώσουν. Προφανώς, αυτό το μοντέλο επικοινωνίας αποδείχτηκε προβληματικό και γι’ αυτό θέλουμε να αλλάξουμε αυτό που, μέχρι σήμερα, θεωρούνταν δεδομένο. Δεν θα ξανασυμβεί, συνεπώς, κάτι παρόμοιο.
Υπήρξε η γνωστή δήλωση Πεταλωτή, τα ξημερώματα του Σαββάτου. Εχω δύο ερωτήματα: το ένα είναι αν η δήλωση υπήρξε καθυστερημένη και το δεύτερο αν πιθανώς έπρεπε να την είχατε κάνει εσείς.
Ο κύριος Πεταλωτής εκφράζει την κυβέρνηση, άρα όλους μας. Και το θέμα δεν αφορούσε απλά το υπουργείο Οικονομικών. Η δήλωση του εκπροσώπου της κυβέρνησης ήρθε ως απάντηση στη συνέντευξη Τύπου, αλλά και στις αντιδράσεις που ακολούθησαν εκείνη την ημέρα. Ηταν, πιστεύω, ξεκάθαρη και αυτό φάνηκε από τις εξηγήσεις που δόθηκαν την επομένη από τους τρεις οργανισμούς. Δική μου ανακοίνωση υπήρξε ως αντίδραση στις συνεντεύξεις της Κυριακής.
Ας δούμε το θέμα λίγο επί της ουσίας: αυτά τα περίφημα 50 δισ. προκύπτουν ως κοστολογημένο σχέδιο ή συνιστούν απλώς στόχο που θα θέλατε να προσεγγίσετε;
Χαίρομαι που θέλετε να μπούμε στην ουσία, γιατί, εν τέλει, αυτό θα μείνει. Τα 50 δισ. ευρώ αποτελούν έναν στόχο που θέτει η κυβέρνηση για τα οφέλη από την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας σε βάθος πέντε ετών ?δηλαδή πέρα από τη χρονική διάρκεια του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής και του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδας. Δεν είναι συνεπώς «μνημονιακός στόχος».
Και πώς θα συμβεί αυτό; Εδώ, υπό το βάρος των αντιδράσεων, δεσμευτήκατε ότι θα απαγορευτεί διά νόμου η πώληση δημόσιας γης... Με τι μέσα θα προσεγγίσετε τον στόχο των 50 δισ.;
Κύριε Μαχαίρα, η άμεση πώληση γης είναι μόνο ένας από τους πολλούς τρόπους είσπραξης εσόδων από περιουσία και όχι απαραίτητα ο πλέον πρόσφορος τις περισσότερες φορές. Φυσικά, υπάρχουν και οι μετοχοποιήσεις και πωλήσεις συμμετοχών σε εταιρείες του Δημοσίου, όμως, οι μεγαλύτερες παρεμβάσεις προς όφελος των δημοσίων οικονομικών και της ανάπτυξης έχουν γίνει, κυρίως, με άλλες μορφές αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, που προσέλκυσαν και ιδιωτικά κεφάλαια, όπως είναι τα έργα παραχώρησης -το «Ελευθέριος Βενιζέλος», η Αττική Οδός και το Μετρό της Αθήνας- αλλά και εκμετάλλευσης δημόσιων πόρων, όπως το φάσμα συχνοτήτων για την παροχή αδειών κινητής τηλεφωνίας. Και οι δυνατότητες δεν σταματούν σε αυτά. Εχουμε, ήδη, ανακοινώσει τις πρώτες αποφάσεις της Διυπουργικής Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων και Αναδιαρθρώσεων για τη δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου με τη μορφή Γενικής Γραμματείας, τη δημιουργία της «Ελληνικό Α.Ε.» για την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην αερολιμένα Αθηνών και τη δημιουργία -σε επόμενη φάση- μιας εταιρείας συμμετοχών ακινήτων του Δημοσίου. Πέρα από τη δυνατότητα πώλησης ακινήτων, για τη γη υπάρχει η δυνατότητα μακροχρόνιας μίσθωσης, που προτιμούν και πολλοί επενδυτές.
Ναι, αλλά με υποχρεώνετε να σας πω ότι από το ένα (1) δισ. που εγγράψατε ως έσοδα από αποκρατικοποιήσεις στον προϋπολογισμό του 2010 δεν εισέρρευσε στα δημόσια ταμεία ούτε ευρώ. Γιατί να συμμεριστούμε την αισιοδοξία σας;
Κύριε Μαχαίρα, αποκρατικοποιήσεις σε μία χρονιά στην οποία δεν ήταν σαφές αν η χώρα θα γλίτωνε τη χρεοκοπία ή όχι, δεν ήταν εύκολο να γίνουν. Ομως, κάναμε βήματα προετοιμασίας. Για το 2011 ο στόχος που έχουμε είναι ένα δισ. ευρώ και πιστεύουμε ότι θα τον ξεπεράσουμε.
Με ποιες προτεραιότητες;
Στο πεδίο των αποκρατικοποιήσεων και αναδιαρθρώσεων αποφασίστηκαν και προχωρούν οι προσλήψεις συμβούλων για την επέκταση της παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, την αξιοποίηση της συμμετοχής του Δημοσίου σε ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, την αναζήτηση στρατηγικού εταίρου στα «Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα». Εχει αποφασιστεί να προχωρήσουμε με αναζήτηση στρατηγικών επενδυτών σε περιφερειακά αεροδρόμια, την αξιοποίηση της περιουσίας του ΟΣΕ και της συμμετοχής του Δημοσίου στην «ΤΡΑΙΝΟΣΕ», την επέκταση συμβάσεων παραχώρησης στην Αττική Οδό και «Εγνατία Οδό», την είσοδο στρατηγικού επενδυτή στα ΕΛΤΑ, την αξιοποίηση του Φάσματος Συχνοτήτων και του Ψηφιακού Μερίσματος, αλλά και την προώθηση συμβάσεων παραχώρησης σε περιφερειακούς λιμένες και την αξιοποίηση άλλων συμμετοχών του Δημοσίου σε επιχειρήσεις όπως ΛΑΡΚΟ, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, καζίνο, αλλά και τη μετοχοποίηση στα κρατικά λαχεία.
Συντροφικά Μαχαιρώματα
«Οι ιστορίες με τα ζευγάρια που τσακώνονται έχουν κουράσει»
Κύριε Παπακωνσταντίνου, ανοιχτά ή συγκεκαλυμμένα, βάλλεστε από συναδέλφους σας υπουργούς, που υποστηρίζουν ότι δεν τους ενημερώνετε. Τα ίδια παράπονα εκφράζει και ένα μέρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός σας. Τι απαντάτε;
Οτι αυτές είναι εντυπώσεις, που επιχειρεί να δημιουργήσει μια μερίδα των Μέσων. Θυμίζω απλώς ότι έχουμε σχεδόν κάθε εβδομάδα Υπουργικό Συμβούλιο ? και απολύτως ανοικτές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, στον βαθμό που το επιτρέπουν το κοινό συμφέρον και η ασφάλεια της χώρας. Τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας μας, ειδικά αυτά που συμμετέχουν στους Κοινοβουλευτικούς Τομείς Εργασίας της αρμοδιότητας του υπ. Οικονομικών, θα σας πουν ότι μάλλον έχουν βαρεθεί να βλέπουν και εμένα, αλλά και τους δύο υφυπουργούς στους χώρους της Βουλής. Αλλά, προφανώς, όταν δημιουργούνται προβλήματα, όπως αυτά της περασμένης Παρασκευής, υπάρχουν ?και εύλογα? παράπονα.
Να το ερωτήσω λίγο γενικότερα: Η αλήθεια είναι ότι με δύο - τρεις ακόμα συναδέλφους σας έχετε επωμισθεί το κύριο βάρος των κυβερνητικών πολιτικών. Είστε ικανοποιημένος από τον βαθμό συνοχής των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου;
Νομίζω ότι η διατύπωση αυτή αδικεί. Τα ζητήματα που κατά προτεραιότητα κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε είναι οικονομικά και αυτό, ίσως, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στις πλάτες των λεγόμενων παραγωγικών υπουργείων. Και το υπουργείο Οικονομικών εκ του ρόλου του άχαρος συχνά είναι συνήθως στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.
[Του θυμίζω ότι, πριν από δύο εβδομάδες, η Λούκα Κατσέλη μου είπε ότι ακόμα κι όταν διαφωνούσε μαζί του υπήρχε ένα κλίμα αμοιβαίας εκτίμησης. «Αλήθεια, διαφωνείτε τακτικά μαζί της;», του λέω... Χαμογελά. «Κοιτάξτε, κύριε Μαχαίρα... Νομίζω πως αυτή η δημοσιογραφική ιστορία με τα ''ζευγάρια που τσακώνονται'' (και με τη Λούκα Κατσέλη είμαστε πάντα προσφιλές δίδυμο) έχει αρχίσει να κουράζει. Οχι, δεν διαφωνώ τακτικά με την κ. Κατσέλη. Ακούω, μάλιστα, με ενδιαφέρον την άποψή της και ενσωματώνω σχόλια και παρατηρήσεις της στη δουλειά που κάνουμε στο υπουργείο Οικονομικών. Αλλά προσέξτε: οι διαφωνίες μεταξύ των μελών της κυβέρνησης είναι τόσο τακτικές, όσο χρειάζεται για να υπάρχει ένας δημιουργικός διάλογος».]
Η κυβέρνησή σας προωθεί ένα πακέτο μέτρων που αλλάζει ριζικά το τοπίο, με ταχύτητες πρωτόγνωρες. Οι πολιτικές αυτές, ωστόσο, κινητοποιούν κοινωνικές ομάδες, που αποτελούσαν ιστορικά τη ραχοκοκαλιά της κοινωνικής και εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ. Δεν σας φοβίζει αυτό το διαζύγιο;
Το ΠΑΣΟΚ παραμένει πάντα σταθερό στις αξίες του. Αλίμονο, όμως, αν τα εργαλεία και οι πολιτικές που χρησιμοποιούμε έμεναν αναλλοίωτα στον χρόνο. Η κοινωνία αλλάζει κι εμείς μαζί της.
Ναι, αλλά εάν η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα καταστεί συνώνυμη πολιτικών τυπικά νεοφιλελεύθερων -όπως είναι, για παράδειγμα, η αναζήτηση της ανταγωνιστικότητας μέσω της συμπίεσης του εργατικού κόστους-, τότε τα αποτελέσματα στη φυσιογνωμία του κόμματός σας θα είναι μακροπρόθεσμα.
Απορρίπτω απολύτως αυτόν τον χαρακτηρισμό και δεν θα κουραστώ να το λέω ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα ήταν πιο σοσιαλιστική, αν είχε αφήσει τη χώρα στο έλεος της χρεοκοπίας.
Διεκδικούμε επαναγορά του χρέους
Ας γυρίσουμε σελίδα. Η Ευρώπη, υπό τη γερμανική καθοδήγηση, μοιάζει να αναζητά μια νέα οικονομική αρχιτεκτονική. Το γερμανικό σχέδιο σε αδρές γραμμές είναι γνωστό. Το ερώτημά μου είναι αν το σχέδιο αυτό έχει σχέση με τον στόχο της ενοποίησης.
Ναι, η Ευρώπη αναζητά μια νέα αρχιτεκτονική. Η «ελληνική κρίση» αποτέλεσε παράλληλα μια ευκαιρία, για να δούμε ανάγλυφα τις αδυναμίες του θεσμικού οικοδομήματος. Σήμερα έχουμε φύγει από τη φάση της πυρόσβεσης και είμαστε στη διαδικασία ολοκλήρωσης του οικοδομήματος της οικονομικής αρχιτεκτονικής. Αυτή δεν μπορεί να είναι απόρροια των θέσεων μόνο μίας χώρας. Είναι προφανές ότι θα χρειαστεί να συγκεράσει διαφορετικές λογικές και προσεγγίσεις - πράγμα όχι εύκολο.
[Συζητάμε για τη «συνταγματοποίηση» των μηχανισμών ελέγχου του χρέους. Επισημαίνω ότι, αν εφαρμοστεί, ανακύπτουν ζητήματα δημοκρατίας; «Είναι δυνατόν», τον ερωτώ, «να φορτώσουμε το Σύνταγμα με μέτρα διαχείρισης τρεχουσών αναγκών; Τότε για ποιο πράγμα θα ψηφίζουμε; Η γνώμη του είναι ότι το Σύνταγμα εκφράζει τη συλλογική μας βούληση για τον τρόπο που θέλουμε να οργανώνεται και να λειτουργεί η πολιτεία μας. Υποστηρίζει, λοιπόν, ότι το ζήτημα δεν είναι αν θα γίνει συνταγματικός κανόνας ο έλεγχος του χρέους, αλλά αν ως κοινωνία έχουμε τη βούληση να χτίσουμε μια πιο δίκαιη και πιο έντιμη σχέση μεταξύ των γενεών. «Στην πράξη», λέει, «αυτό που δεν συνειδητοποιούμε είναι ότι όσο επιτρέπουμε την ύπαρξη διαρκών ελλειμμάτων, και άρα τη διόγκωση του χρέους, αυτό που κάνουμε είναι να υποθηκεύουμε το μέλλον των παιδιών μας και των επόμενων γενεών.»]
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε μπροστά σε μια διαπραγμάτευση. Το γαλλογερμανικό σχέδιο είναι στο τραπέζι, αλλά η πλειοψηφία των χωρών-μελών διαφωνεί. Η συστατική ιδέα της Ενωσης είναι ο φεντεραλισμός, η διαφορετικότητα. Πώς θα υπάρξει ένα κοστούμι για όλους;
Κατ' αρχάς πρέπει να γίνει σαφές ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ?δεν έχει κατατεθεί? μια συγκεκριμένη πρόταση από τη Γαλλία ή τη Γερμανία. Ολα όσα ακούγονται είναι μια σύνθεση ιδεών που απέχουν πολύ από μια ολοκληρωμένη πρόταση. Παρ' όλα αυτά, η μεγαλύτερη εναρμόνιση των οικονομικών πολιτικών και η ύπαρξη ενιαίων κανόνων σε τομείς όπως η φορολόγηση του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων, ή η αντιμετώπιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, ή η ύπαρξη κοινών μηχανισμών αντιμετώπισης των κρίσεων, δεν θεωρώ ότι αλλοιώνει την εθνικότητα ή αναιρεί τη διαφορετικότητα. Λειτουργούμε ήδη σε μια σχεδόν ανοικτή αγορά, έχουμε κοινό νόμισμα, αλλά τελικά ο τρόπος που η κάθε χώρα υποστηρίζει αυτές τις σχέσεις παραμένει εθνικός και αυτό δημιουργεί και προβλήματα, αλλά και διαφορετικές ταχύτητες και ανταγωνισμό, που μπορεί να βαίνει σε βάρος κάποιων χωρών ανάλογα με τη συγκυρία. Η οικονομική ενοποίηση είναι μια διαδικασία την οποία ως παράταξη υποστηρίξαμε και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν έρχεται σε σύγκρουση με την εθνική φυσιογνωμία.
Ας επιστρέψουμε στα τρέχοντα: η αίσθηση που έχει δημιουργηθεί είναι ότι -αργά, αλλά σταθερά- η κυβέρνηση έχει αρχίσει να προωθεί ένα σχέδιο ήπιας αναδιάρθρωσης. Η επίσημη κυβερνητική θέση είναι ότι η χώρα επιδιώκει μόνο την επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους, αλλά εσείς ο ίδιος δεν αποκλείετε το σενάριο επαναγοράς ομολόγων. Δεν είναι αυτό μια μορφή αναδιάρθρωσης;
Ως κυβέρνηση έχουμε αποκλείσει οτιδήποτε παραπέμπει σε αναίρεση υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η χώρα απέναντι στους κατόχους ελληνικών ομολόγων και, άρα, την οικονομική περιθωριοποίησή μας. Είμαστε, όμως, ανοικτοί, υποστηρίζουμε και διεκδικούμε αποφάσεις που σχετίζονται με καλύτερους όρους δανεισμού και διαχείρισης του δημόσιου χρέους μας, και σε αυτές περιλαμβάνεται και η επέκταση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδας, που έχει, ήδη, συμφωνηθεί, αλλά και καλύτεροι όροι δανεισμού από το Ευρωπαϊκό Ταμείο, και δυνατότητα επαναγοράς μέρους του χρέους.
[Παρατηρώ ότι μιλάει τακτικά για την «επανεκκίνηση της οικονομίας». Πώς, άραγε, θα συμβεί αυτό, τη στιγμή που και οι μισθοί πέφτουν και οι τιμές των προϊόντων ανεβαίνουν; Τακτοποιεί τις σημειώσεις του και με αυτό το γνώριμο στακάτο ύφος που είχε εγκαινιάσει από εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ λέει: «Η επανεκκίνηση δεν θα μπορούσε να έρθει σε μια οικονομία που βρισκόταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία. Καταφύγαμε σε περιοριστικά μέτρα, για να μαζέψουμε το έλλειμμά μας. Καταφέραμε να το μειώσουμε από τα 36 δισ. ευρώ στα 22 δισ. ευρώ μέσα στο 2010, ενώ το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής ?χωρίς τόσο περιοριστικά μέτρα πλέον, όπως αυτά του 2010? βρίσκεται σε μια καλή πορεία, γεγονός που βελτιώνει την εμπιστοσύνη απέναντι στην ελληνική οικονομία. Αυτή η εμπιστοσύνη ήταν αναγκαία και βασική προϋπόθεση για να αρχίσει πάλι η επένδυση και να βελτιωθούν οι προσδοκίες». «Σύμφωνοι, αλλά η ''επανεκκίνηση'' πού είναι;» επιμένω... «Παρά την ύφεση», λέει με σιγουριά, «έχουμε μερικά πρώτα θετικά σημάδια: οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο τρίμηνο του 2010, ο ρυθμός μείωσης του ΑΕΠ από τρίμηνο σε τρίμηνο περιορίζεται δημιουργώντας περισσότερες προσδοκίες για ανάκαμψη και από το τέλος αυτού του έτους, προχωρούν διαρθρωτικές αλλαγές που, αν και δεν έχουν άμεση απόδοση στο εισόδημα, δημιουργούν ένα θετικό κλίμα στην οικονομία». Παίρνει μια ανάσα και συνεχίζει: «Δεν ήταν εύκολο από την κατάσταση που βρεθήκαμε, πέρυσι, να περιμένουμε ανάκαμψη μέσα σε τόσο λίγους μήνες. Υπάρχουν όμως θετικά δείγματα από τις πολιτικές μας και είμαι αισιόδοξος ότι η ανάκαμψη πράγματι θα αρχίσει από το τέλος του έτους».]
Κύριε Παπακωνσταντίνου, αυτή τη στιγμή, μετά τον πρωθυπουργό, είστε πιθανόν ο γνωστότερος Ελληνας διεθνώς. Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό της χώρας έχετε πάρει πάνω σας πολιτικές, οι οποίες, αν μη τι άλλο, είναι αντιδημοφιλείς. Πώς εισπράττετε προσωπικά αυτήν την αντίφαση;
Είτε βρίσκομαι στο εξωτερικό είτε βρίσκομαι στο εσωτερικό της χώρας, το μόνο που σκέφτομαι είναι να κάνω τη δουλειά που μου έχει ανατεθεί όσο μπορώ καλύτερα. Εχω πλήρη επίγνωση της ευθύνης που έχει ένα στέλεχος μιας κυβέρνησης που πρέπει να αντεπεξέλθει με επιτυχία σε πολύ μεγάλες προσδοκίες, σε μία από τις δυσκολότερες στιγμές της σύγχρονης Ιστορίας της χώρας.
Είναι προφανές ότι αυτήν την περίοδο δίνετε μια δύσκολη μάχη. Εχετε σκεφτεί κάποια στιγμή τον εαυτό σας εκτός υπουργείου Οικονομικών, σε κάποιο πιο απάνεμο πόστο;
Θα σας εξέπληττε αν σας έλεγα ότι παρόμοιες αποφάσεις παίρνει μόνον ο πρωθυπουργός; Σίγουρα όχι. Ναι, η δουλειά που μου έχει ανατεθεί, και την οποία προσπαθώ να φέρω σε πέρας μαζί με τους συναδέλφους, είναι δύσκολη. Η πρόκληση είναι μεγάλη και η τιμή ακόμα μεγαλύτερη.
Αλλαγή συστήματος
«Δεν τελειώσαμε ακόμα με τα φορολογικά...»
Τι θα γίνει, τελικά, κύριε υπουργέ, με τη φοροδιαφυγή; Μήπως καλλιεργήσατε μεγάλες προσδοκίες και τώρα προσγειώνεστε;
Και καλλιεργήσαμε και θέλουμε να διατηρούμε μεγάλες προσδοκίες για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Παρά τις δυσκολίες, παρά τις αδυναμίες του μηχανισμού, αλλά με πολλή δουλειά και προσπάθεια έχουμε ήδη καταφέρει σημαντικά βήματα σε αυτόν τον τομέα. Αλλάξαμε ριζικά το σύστημα φορολόγησης, επεκτείναμε τα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου, το ΣΔΟΕ λειτουργεί εντατικά, αξιοποιούμε πληροφορίες από το εξωτερικό και με το νέο νομοσχέδιο που θα καταθέσουμε αυτές τις μέρες στη Βουλή κάνουμε ακόμη ένα μεγάλο βήμα για τη ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος ελέγχων, την αυστηροποίηση των ποινών, την επιτάχυνση των διαδικασιών επίλυσης φορολογικών διαφορών. Δεν έχουμε τελειώσει τη δουλειά μας, αλλά πιστεύω ότι φαίνονται ήδη πολύ καλύτερα αποτελέσματα από αυτήν την προσπάθεια και, όσο προχωράμε, θα μπορέσουμε να αποδείξουμε ότι εννοούμε απόλυτα αυτά που έχουμε πει μέχρι σήμερα.
Ναι, αλλά η κοινή γνώμη αντί να δει κάποιους φοροφυγάδες να λογοδοτούν, βλέπει περαιώσεις και διευκολύνσεις. Είναι δυνατόν να εμπεδωθεί έτσι αντίληψη φορολογικής δικαιοσύνης;
Δεν θα αποφασίζαμε ποτέ την περαίωση ?παρ' όλο που κατάφερε να φέρει στα ταμεία του Δημοσίου περίπου δύο δισ. ευρώ? αν δεν συνέτρεχαν δύο βασικές προϋποθέσεις: η ριζική αλλαγή του συστήματος ελέγχων που καταργεί την ομηρεία των ανέλεγκτων χρήσεων βασίζεται, κυρίως, σε κριτήρια κινδύνου και πλήρη αξιοποίηση ηλεκτρονικών μέσων, αλλά και η επιλογή μας να θέσουμε όρους στη δυνατότητα να προχωρήσει κανείς σε περαίωση, αποκλείοντας για παράδειγμα νομικά και φυσικά πρόσωπα που έχουν υποπέσει σε σημαντικά φορολογικά αδικήματα, επιχειρήσεις με μεγάλους τζίρους και φυσικά πρόσωπα με μεγάλη ακίνητη περιουσία. Οσο για τη λογοδοσία των φοροφυγάδων, είναι γεγονός η αδυναμία που υπήρχε στο σύστημα να προχωρήσει στη γρήγορη απόδοση φορολογικής δικαιοσύνης, αλλά σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρήσαμε σε σημαντικές παρεμβάσεις για την επιτάχυνση της φορολογικής δίκης και με το νέο νομοσχέδιο προχωράμε ακόμη πιο μπροστά με τη δημιουργία θέσης Οικονομικού Εισαγγελέα.
