Από τον Σταύρο Λιλόγλου
Οι γιορτές υποτίθεται ότι αποτελούν εποχή ζεστασιάς, ευτυχίας και ενθουσιασμού. Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία προκαλούν έκπληξη: για το 33% των ανδρών και το 45% των γυναικών στην χώρα μας, είναι συνυφασμένες με την μελαγχολία, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Εταιρείας Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας (ΕΜΑΣ).
Το να αισθάνεται κανείς λίγο μελαγχολικός ή «μπερδεμένος» στη διάρκεια των εορτών είναι αρκετά φυσιολογικό, σύμφωνα με ειδικούς από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα. Ει μη τι άλλο, οι γιορτές είναι μια συναισθηματικά φορτισμένη και «γεμάτη» περίοδος – πόσο μάλλον εφέτος, που συνδυάζεται με μια οικονομική κρίση, η οποία δεν έχει αφήσει σχεδόν κανέναν ανεπηρέαστο.
Όταν, όμως, τρέχουμε και δεν φτάνουμε για να τα προλάβουμε όλα, «κουβαλάμε» από την χρονιά που τελειώνει του κόσμου τα προβλήματα και μέσα σ’ όλα αντιμετωπίζουμε και οικονομικά προβλήματα, μοιραία εξαντλούμαστε -όχι μόνο σωματικά αλλά κυρίως ψυχικά.
Τα καλά νέα είναι πως η μελαγχολία των εορτών υποχωρεί σύντομα μόλις τελειώσουν οι γιορτές – αν επιμείνει περισσότερο, τότε μπορεί να αποτελεί καταθλιπτική διαταραχή, που ενδεχομένως θα χρειαστεί ψυχολογική υποστήριξη για να αντιμετωπιστεί.
Που οφείλεται, όμως, η μελαγχολία που εκδηλώνεται ειδικά την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς; Η κυριότερη αιτία είναι το στρες: «Οι απαιτήσεις των γιορτών τείνουν να προκαλούν υπέρμετρο στρες, αλλά ο κόσμος δεν το καταλαβαίνει παρά μόνο όταν φτάνει στα όριά του», λέει η Σούζι Μαντέλ, ειδική σε θέματα στρες από τη Νέα Υόρκη.
Οι μεγάλες προσδοκίες επίσης συνεισφέρουν σημαντικά στην εμφάνιση της εορταστικής μελαγχολίας. «Όλοι επιζητούμε τις ειδυλλιακές στιγμές με την οικογένεια ή τους φίλους μας, τα καλύτερα δώρα και την απόλυτη ξεγνοιασιά, αλλά στον αληθινό κόσμο τελειότητα δεν υπάρχει», εξηγεί ο δρ Σκοτ Χαλ, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής & Συμπεριφορικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. Έτσι, «οι μεγάλες προσδοκίες είναι καταδικασμένες να μην εκπληρωθούν - και πολλοί απογοητεύονται οικτρά, με ορισμένους από αυτούς να καταρρέουν ψυχολογικά».
Ρόλο παίζουν και τα βιώματα που είχε ο καθένας από εμάς την χρονιά που φεύγει. Κάποιοι λ.χ. μπορεί να είναι αντιμέτωποι με τις πρώτες τους γιορτές χωρίς έναν ή περισσότερους αγαπημένους ανθρώπους, με συνέπεια να αισθάνονται μοναξιά και θλίψη. Άλλοι, μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την δουλειά τους ή κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας στην οικογένειά τους.
Και μετά, είναι οι οικογενειακές παρεξηγήσεις και συγκρούσεις που είναι πιθανότερες αυτή την εποχή του χρόνου. Μπορεί λ.χ. εσείς να θέλετε να μαζευτεί όλη η οικογένεια στο δικό σας σπίτι, όπως ενδεχομένως παραδοσιακά συνέβαινε, αλλά οι συγγενείς σας να έχουν αλλάξει σχέδια. Ή πάλι μπορεί να συνέβη κάτι που τάραξε τις μεταξύ σας σχέσεις και να είναι αδύνατον εφέτος να μαζευτείτε γύρω από το ίδιο τραπέζι.
Συμβουλές προστασίας
Για να εμποδίσετε τις πιέσεις της εποχής να χαλάσουν τις γιορτές σας, ακολουθήστε τις συμβουλές των ειδικών από την Κλινική Μάγιο:
* Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας. Αν χάσατε πρόσφατα ένα αγαπημένο σας πρόσωπο ή χωρισθήκατε από αυτό, συνειδητοποιήστε ότι είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε θλίψη. Είναι καλό να αφήνετε περιστασιακά ελεύθερο τον εαυτό σας να εκφράζει τα συναισθήματά του και, βεβαίως, είναι λυτρωτικό το κλάμα (ακόμα και για τους άντρες). Καταπιέζοντας όσα αισθάνεστε, απλώς τα κάνετε να διαρκούν περισσότερο.
* Να είστε ρεαλιστές. Καθώς οι οικογένειες μεγαλώνουν και αλλάζουν, οι παραδόσεις πρέπει να αλλάζουν μαζί τους. Είναι, βέβαια, σημαντικό να κρατάτε τις παραδόσεις της οικογένειάς σας, αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι ορισμένες από αυτές - όπως οι συνάξεις στο δικό σας σπίτι - ίσως δεν είναι πλέον εφικτές. Συνεπώς, φροντίστε να έχετε ρεαλιστικές, και όχι ιδιαίτερα μεγάλες, προσδοκίες από τις γιορτές. Αυτές οι τέλειες εορταστικές συγκεντρώσεις που αναπαριστώνται στις ταινίες, σπανίως αντιπροσωπεύουν τις αληθινές οικογένειες.
* Βάλτε στην άκρη τις διαφορές σας. Προσπαθήστε να δεχθείτε τα μέλη της οικογένειάς σας όπως πραγματικά είναι. Αποφύγετε τις συζητήσεις που γνωρίζετε εκ των προτέρων ότι θα «ανάψουν» τα αίματα.
* Καταρτίστε έναν προϋπολογισμό. Πριν βγείτε για ψώνια, αποφασίστε πόσα χρήματα μπορείτε να διαθέσετε για δώρα και άλλα αντικείμενα - και όταν φθάσετε στον προορισμό σας φροντίστε να μην υπερβείτε τον προϋπολογισμό σας. Αν δεν έχετε αρκετά χρήματα για να αγοράσετε σε όλους δώρα, εξετάστε το ενδεχόμενο να φτιάξετε μερικά με τα χέρια σας. Μην ξεχνάτε ότι οι εορτές είναι ευκαιρία για συνεύρεση με συγγενείς και φίλους - και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε σε όλους.
Αν αισθάνεστε ψυχικό ράκος…
* Αφιερώστε χρόνο για βόλτες στα μαγαζιά και κάποια ψώνια με τους φίλους σας.
* Αφιερώστε χρόνο για διασκέδαση.
* Χαμογελάστε. Ο εγκέφαλός σας θα πλημμυρίσει από ουσίες ευφορίας.
* Να βγαίνετε καθημερινά έξω.
* Να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό για να «φεύγουν» οι τοξίνες από το σώμα σας, να διευκολύνεται η πέψη και να ενυδατώνεται καλά ο οργανισμός σας.
* Μειώστε την κατανάλωση ζάχαρης, αλκοόλ και καφεϊνης, διότι επιτείνουν το στρες.
Αν έχετε μεγάλες προσδοκίες…
* Να θυμάστε ότι τα πράγματα δεν πάνε στραβά μόνον τον Δεκέμβριο.
* Να απολαμβάνετε τις γιορτές βήμα προς βήμα - αν το ένα δεν είναι καλό, θα πάει καλύτερα το επόμενο.
* Να μην αφήνετε τις οικογενειακές διενέξεις να χαλάνε τις μέρες σας.
* Να αποφεύγετε τα υπερβολικά έξοδα.
* Να ακολουθείτε τις προσταγές της καρδιάς σας.
Η ώρα του ειδικού
Αν έχετε επίμονα συμπτώματα θλίψης, κόπωσης, αδιαφορίας ή αλλαγές στην όρεξη και τον ύπνο σας, αποταθείτε σε έναν ειδικό στην ψυχική υγεία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υποδηλώνουν κλινική κατάθλιψη και εποχιακή συναισθηματική διαταραχή - και οι δύο είναι ιατρικές καταστάσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν.
ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ
