Eυαισθητοποίηση Γονέων γύρω από το φαινόμενο « Bullying» (Εκφοβισμός στο σχολείο)

Του Γιάννη Χουστουλάκη-
ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΥ

   Ο εκφοβισμός ενός μαθητή στο σχολείο από συμμαθητή ή ομάδα συμμαθητών του αποτελεί συχνό φαινόμενο στις μέρες μας.

   Μιλάμε για εκφοβισμό ή «παρενόχληση»  στο σχολικό περιβάλλον όταν ένας μαθητής ή μια ομάδα μαθητών δέχεται φραστικές επιθέσεις, προσβολές, επιθέσεις σωματικής και/ή ψυχολογικής βίας από άλλο συμμαθητή ή ομάδα συμμαθητών του με στόχο την απομόνωση του.

  Τόσο τα θύματα, όσο και οι θύτες είναι συνήθως  αγόρια, ενώ όταν πρόκειται για  κορίτσια, το φαινόμενο εμφανίζεται  με λιγότερο εμφανείς συμπεριφορές  όπως πχ δυσφήμιση.

   Τα θύματα  του Bullying, εμφανίζουν συχνά προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, απότομη πτώση της σχολικής τους απόδοσης, διαταραχές στον ύπνο (αϋπνίες, εφιάλτες κλπ) , μειωμένη όρεξη για φαγητό, κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη. Συνήθως τα θύματα του bullying στρέφονται και αναπτύσσουν δεσμούς με μεγαλύτερα  ή μικρότερα σε ηλικία άτομα. Σε ορισμένες περιπτώσεις αρνούνται να ξαναπάνε στο σχολείο, ενώ και τα ίδια γίνονται οξύθυμα.

   Οι θύτες  συνήθως είναι άτομα ανασφαλή  που προσπαθούν να βρουν την  ταυτότητα τους μέσα από την  δράση της ομάδας και αισθάνονται  κάποια «ανταμοιβή» μετά από  τη «νίκη» τους πάνω στο  θύμα. Στο ιστορικό των θυτών  μπορούν να εντοπιστούν ορισμένοι  από τους παράγοντες που ευνοούν  την ανάπτυξη της αντιδραστικής-  επιθετικής συμπεριφοράς όπως  μια εντελώς αρνητική συναισθηματική  στάση των γονέων τους, η έλλειψη  της ζεστασιάς και της συμμετοχής, η υπερβολική ανεκτικότητα και  η ανοχή, η έλλειψη σαφών  ορίων, τα συναισθηματικά ξεσπάσματα  στην οικογένεια καθώς επίσης  και η χρήση σωματικής τιμωρίας  και βίας.

   Η συμμετοχή  των ενηλίκων αποτελεί προϋπόθεση  για την αντιμετώπιση του προβλήματος, με στόχο την οικοδόμηση καλύτερων σχέσεων μεταξύ των συνομηλίκων στα σχολεία. Βοήθεια χρειάζεται και το θύμα (καλλιέργεια μεγαλύτερου αισθήματος ασφάλειας, μεγαλύτερη αίσθηση του «ανήκειν», μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και αυτοεκτίμηση, έγκριση και αποδοχή), αλλά και ο θύτης (δυνατότητα οικοδόμησης ενός κοινωνικά αποδεκτού ρόλου χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιεί βία). Θύμα δεν είναι μόνο το παιδί που δέχεται την επίθεση. Θύμα είναι και το παιδί που δεν έχει οριοθετηθεί κατάλληλα από τους ενήλικους. 

   Τα θύματα  του bullying είναι δυνατόν να κινηθούν προς την κατεύθυνση όλο και χαμηλότερων επιπέδων αυτοεκτίμησης, σε μορφές κατάθλιψης και αυτοτραυματισμών (“self-harm”). Οι θύτες του bullying κινδυνεύουν να εμπλακούν σε καταχρήσεις αλκοόλ, ουσιών και σε σοβαρές παραβατικές συμπεριφορές και πράξεις.

  Ο Βασικός  ρόλος  που διαδραματίζει η εκπαίδευση πέρα από την παροχή γνώσεων είναι η εκμάθηση των κανόνων της συνύπαρξης, του αμοιβαίου σεβασμού, της αρμονίας και της πίστης, οι οποίες είναι οι αποσκευές του μελλοντικού πολίτη μιας πολιτισμένης χώρας. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη ας δούμε τι μπορεί να κάνει το σχολείο.

• Συστηματική προώθηση διερευνητικών ερωτηματολογίων στους μαθητές
• Διοργάνωση συζητήσεων που να απευθύνονται στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς
• Οργάνωση προσεκτικής επιτήρησης των μαθητών κατά τη διάρκεια του διαλείμματος
• Ενθάρρυνση της συνεργατικής μάθησης

    Τι μπορεί  να κάνει ο γονιός του Θύτη («Νταή») :

• Να τονίσει την μη ανοχή σε παρόμοιες συμπεριφορές
• Να θεσπίσει μερικούς απλούς οικογενειακούς κανόνες
• Ανταμοιβή και έπαινος θετικών δράσεων
• Αποδοκιμασία αρνητικών δράσεων
• Να «κατευθύνει» την ενέργεια και την ανάγκη για ισχύ του παιδιού προς πιο εποικοδομητικές δραστηριότητες (πχ αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο)
• Να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί του, και να μαθαίνουν περισσότερα σχετικά με τις δραστηριότητες και τις φιλίες του
• Το ζευγάρι να μοιραστεί τις θετικές εμπειρίες, να κατανοήσει καλύτερα την προσωπικότητα και τις αντιδράσεις του παιδιού τους
• Προσπάθεια να οικοδομηθεί μια σχέση  μεγαλύτερης εμπιστοσύνης

   Όλα αυτά  μπορεί να κάνουν τα παιδιά  πιο επιρρεπή στο «να ακούνε» και τους γονείς  να είναι σε θέση να επηρεάσουν θετικά τη μελλοντική συμπεριφορά των παιδιών τους.

   Τι μπορεί  να κάνει ο γονιός του παιδιού  θύματος του bullying :

• Άμεση επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου
• Ενθάρρυνση του παιδιού να εκφράσει και να αναπτύξει δεξιότητες και θετικά χαρακτηριστικά
• Βοήθεια για την αύξηση της ασφάλειας και της αυτοεκτίμησης
• Επιλογή δραστηριοτήτων φυσικής άσκησης που ενισχύουν το σώμα με σκοπό τη βελτίωση του συντονισμού και τη μείωση του άγχους

Γιάννης Χουστουλάκης

ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ

Μ. Κιουρή 9-13 & Ζαΐμη 2

Κερατσίνι

2104632965/ 6970039114