"Οι πρώτοι κάτοικοι της Αττικής... ζούσαν στο όρος Αιγάλεω, το 10.000 π.Χ!"
Πέλυ Φιλιππάτου (σπηλαιολόγος)
Οι πρώτοι κάτοικοι της Αττικής... ζούσαν στο όρος Αιγάλεω, το 10.000 π.Χ!
Ο αρχαιότερος κάτοικος της Αττικής ζούσε στο όρος Αιγάλεω με θέα τη θάλασσα, κυνηγούσε στα δάση της περιοχής ελάφια, ψάρευε στα πλούσια νερά του Σκαραμαγκά και κατοικούσε στο Σπήλαιο Σχιστού, πάνω από την ομώνυμη σημερινή λεωφόρο.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της αρχαιολογικής έρευνας στο Σπήλαιο, που έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα,
Αυτό είναι το συμπέρασμα της αρχαιολογικής έρευνας στο Σπήλαιο, που έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα,
ικανά να προσθέσουν στοιχεία για την κατανόηση των πρώιμων φάσεων της προϊστορίας της Αττικής και του Αιγαίου εκείνη τη «σκοτεινή» ακόμη περίοδο. Βγαίνουν, δηλαδή, συμπεράσματα για τον τρόπο ζωής του προϊστορικού ανθρώπου, αλλά και για τη μορφή του περιβάλλοντος της περιοχής μας, από τα υπολείμματα των τροφών του.
Η πρώτη κατοίκηση
Οι ανασκαφείς Φάνης Μαυρίδης - Λίνα Κορμαζοπούλου και η ομάδα τους χρονολογούν την πρώτη κατοίκηση του σπηλαίου από την 11η έως και την 7η χιλιετία π.Χ., ανεβάζοντας κατά περίπου μία χιλιετία τις μέχρι τώρα γνωστές περιπτώσεις πρώιμης κατοίκησης της Αττικής. Σημειώνουν πως είναι μοναδική για την Αττική η σχετική ανακάλυψη.
Η χρονολόγηση έγινε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14. Αποδεικνύεται η παρουσία ανθρώπινων ομάδων κατά το ύστερο Πλειστόκαινο και το πρώιμο Ολόκαινο, δηλαδή περίπου από το τέλος της Ανώτερης Παλαιολιθικής και κατά τη διάρκεια της Μεσολιθικής. Δεν αποκλείεται τα σχετικά χρονικά όρια να πάνε ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, καθώς η έρευνα θα συνεχιστεί σε βαθύτερα στρώματα, λένε οι ανασκαφείς.
Η επόμενη φάση κατοίκησης προσδιορίζεται «μεταξύ της Μέσης Νεολιθικής και της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (περίπου 6η-3η χιλιετία π.Χ.)».
Κυνηγοί και ψαράδες
Οι κάτοικοι του σπηλαίου ήταν τροφοσυλλέκτες, κυνηγοί και ψαράδες. Από τη μελέτη των οστών των ζώων που περισυλλέχθηκαν στις βαθύτερες επιχώσεις διαπιστώθηκε ότι η διατροφή τους περιλάμβανε ελάφια, λαγούς, αλλά και μια ράτσα αλόγων που έχουν χαθεί σήμερα, καθώς και πουλιά, ψάρια και θαλάσσια όστρακα.
Η παλαιοβοτανική μελέτη έχει δείξει έως τώρα την παρουσία διαφόρων φυτών σε άγρια μορφή (δεν είχε αναπτυχθεί ακόμη η γεωργία): όσπρια σε άγρια μορφή (όπως φακές), μπιζέλι, δημητριακά (όπως κριθάρι και βρώμη), φρούτα και καρποί (όπως σύκα, κράνια) κτλ.
Οι οικιστές του Σπηλαίου κατασκεύαζαν εργαλεία από πρώτες ύλες όπως ο ραδιολαρίτης και διάφορες ποικιλίες πυριτόλιθου. Βρέθηκε ένα οστέινο αντικείμενο, που θυμίζει αγκίστρι και μπορεί να χρονολογείται τόσο στη Μεσολιθική όσο και στη Νεολιθική φάση χρήσης του Σπηλαίου.
Από τη Νεώτερη και Τελική Νεολιθική περίοδο προέρχονται και ευρήματα κεραμικής. Κεραμικά ευρήματα και ειδώλια έχουμε και από την ύστερη αρχαϊκή, κλασική και πρώιμη ελληνιστική εποχή. Φαίνεται μάλιστα ότι εκεί υπήρξε σημαντικός χώρος άσκησης λατρείας κατά την κλασική περίοδο.
Το σπήλαιο Σχιστού αποτελείται από δύο ευρύχωρους θαλάμους. Στον πρώτο θάλαμο παρατηρούνται τεχνικές επεμβάσεις (πλατώματα, αναχώματα, βαθμίδες λαξευμένες στον βράχο) και στον δεύτερο υπήρξαν τα κινητά ευρήματα στα οποία αναφερθήκαμε. Κατά το παρελθόν υπήρξαν λαθρανασκαφές, που προκάλεσαν καταστροφές. Ερευνήθηκε για πρώτη φορά το 2000 από τους Δ. Χατζηλαζάρου και Α. Ζαμπίτη. Η ανασκαφή των Φ. Μαυρίδη - Λ. Κορμαζόγλου ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2006 και βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η ανασκαφική έρευνα υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Ιωάννη Κωστόπουλου και το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας της Νέας Υόρκης. Μετέχουν και ξένοι επιστήμονες, οι οποίοι μελετούν τα οστέινα αντικείμενα, κεραμικά, ενώ εξειδικευμένες αναλύσεις και μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη σε εργαστήρια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η πρώτη κατοίκηση
Οι ανασκαφείς Φάνης Μαυρίδης - Λίνα Κορμαζοπούλου και η ομάδα τους χρονολογούν την πρώτη κατοίκηση του σπηλαίου από την 11η έως και την 7η χιλιετία π.Χ., ανεβάζοντας κατά περίπου μία χιλιετία τις μέχρι τώρα γνωστές περιπτώσεις πρώιμης κατοίκησης της Αττικής. Σημειώνουν πως είναι μοναδική για την Αττική η σχετική ανακάλυψη.
Η χρονολόγηση έγινε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14. Αποδεικνύεται η παρουσία ανθρώπινων ομάδων κατά το ύστερο Πλειστόκαινο και το πρώιμο Ολόκαινο, δηλαδή περίπου από το τέλος της Ανώτερης Παλαιολιθικής και κατά τη διάρκεια της Μεσολιθικής. Δεν αποκλείεται τα σχετικά χρονικά όρια να πάνε ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, καθώς η έρευνα θα συνεχιστεί σε βαθύτερα στρώματα, λένε οι ανασκαφείς.
Η επόμενη φάση κατοίκησης προσδιορίζεται «μεταξύ της Μέσης Νεολιθικής και της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (περίπου 6η-3η χιλιετία π.Χ.)».
Κυνηγοί και ψαράδες
Οι κάτοικοι του σπηλαίου ήταν τροφοσυλλέκτες, κυνηγοί και ψαράδες. Από τη μελέτη των οστών των ζώων που περισυλλέχθηκαν στις βαθύτερες επιχώσεις διαπιστώθηκε ότι η διατροφή τους περιλάμβανε ελάφια, λαγούς, αλλά και μια ράτσα αλόγων που έχουν χαθεί σήμερα, καθώς και πουλιά, ψάρια και θαλάσσια όστρακα.
Η παλαιοβοτανική μελέτη έχει δείξει έως τώρα την παρουσία διαφόρων φυτών σε άγρια μορφή (δεν είχε αναπτυχθεί ακόμη η γεωργία): όσπρια σε άγρια μορφή (όπως φακές), μπιζέλι, δημητριακά (όπως κριθάρι και βρώμη), φρούτα και καρποί (όπως σύκα, κράνια) κτλ.
Οι οικιστές του Σπηλαίου κατασκεύαζαν εργαλεία από πρώτες ύλες όπως ο ραδιολαρίτης και διάφορες ποικιλίες πυριτόλιθου. Βρέθηκε ένα οστέινο αντικείμενο, που θυμίζει αγκίστρι και μπορεί να χρονολογείται τόσο στη Μεσολιθική όσο και στη Νεολιθική φάση χρήσης του Σπηλαίου.
Από τη Νεώτερη και Τελική Νεολιθική περίοδο προέρχονται και ευρήματα κεραμικής. Κεραμικά ευρήματα και ειδώλια έχουμε και από την ύστερη αρχαϊκή, κλασική και πρώιμη ελληνιστική εποχή. Φαίνεται μάλιστα ότι εκεί υπήρξε σημαντικός χώρος άσκησης λατρείας κατά την κλασική περίοδο.
Το σπήλαιο Σχιστού αποτελείται από δύο ευρύχωρους θαλάμους. Στον πρώτο θάλαμο παρατηρούνται τεχνικές επεμβάσεις (πλατώματα, αναχώματα, βαθμίδες λαξευμένες στον βράχο) και στον δεύτερο υπήρξαν τα κινητά ευρήματα στα οποία αναφερθήκαμε. Κατά το παρελθόν υπήρξαν λαθρανασκαφές, που προκάλεσαν καταστροφές. Ερευνήθηκε για πρώτη φορά το 2000 από τους Δ. Χατζηλαζάρου και Α. Ζαμπίτη. Η ανασκαφή των Φ. Μαυρίδη - Λ. Κορμαζόγλου ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2006 και βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η ανασκαφική έρευνα υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Ιωάννη Κωστόπουλου και το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας της Νέας Υόρκης. Μετέχουν και ξένοι επιστήμονες, οι οποίοι μελετούν τα οστέινα αντικείμενα, κεραμικά, ενώ εξειδικευμένες αναλύσεις και μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη σε εργαστήρια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
